Częste są sytuacje, kiedy to wyłącznie jeden z małżonków sprawuje samodzielnie bieżącą pieczę nad dzieckiem, natomiast drugi z rodziców w żaden sposób nie partycypuje w kosztach utrzymania i wychowania dziecka, uchylając się od płacenia alimentów na jego rzecz. W takich przypadkach istnieje możliwość złożenia wniosku o wydanie postanowienia o zabezpieczeniu, które daje możliwość uregulowania powyższych kwestii jeszcze w trakcie sprawy rozwodowej, a zatem przed wydaniem prawomocnego wyroku kończącego sprawę. Pamiętać jednak należy, że celem zabezpieczenia jest tymczasowe uregulowanie stosunków stron na czas trwania procesu.
Materialnoprawną podstawę takiego roszczenia stanowi art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie z tym przepisem oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. Jedną z form takiego współdziałania jest obowiązek dostarczania środków w celu prawidłowego funkcjonowania rodziny. W przepisie tym wskazano także na dwa sposoby zaspokajania potrzeb rodziny poza obowiązkiem zaspokajania potrzeb materialnych. Realizacja tego obowiązku może bowiem polegać na osobistych staraniach o wychowanie dzieci bądź też na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. W niektórych przypadkach powyższe sposoby mogą wyczerpywać wspomniany obowiązek zaspokajania potrzeb rodziny, bądź też wypełniać go w części. Najczęściej bowiem większość kosztów utrzymania dziecka ponosi ten rodzic, z którym dziecko na co dzień przebywa. Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego chronią zatem małżonka, który spełnia obowiązek zaspokajania potrzeb rodziny przez prowadzenie gospodarstwa domowego oraz wychowywanie dzieci, a tym samym często nie podejmuje pracy zawodowej i nie uzyskuje wynagrodzenia. W praktyce często ma to miejsce w sytuacji, gdy np. niepracująca żona zajmuje się wychowaniem dzieci i prowadzeniem domu. W takim przypadku Sąd będzie musiał rozstrzygnąć, czy drugi małżonek w wystarczający sposób spełnia ciążący na nim obowiązek partycypowania w zaspokajaniu potrzeb rodziny.
Potrzeby rodziny w rozumieniu powołanego przepisu muszą być usprawiedliwione oraz uzasadnione np. wiekiem, stanem zdrowia, słusznymi zainteresowaniami. Zakres obowiązku zaspokojenia tych potrzeb zależy od sił i możliwości zarobkowych oraz majątkowych osoby zobowiązanej. W praktyce Sądy, biorąc pod uwagę usprawiedliwione potrzeby małoletnich dzieci, dokonują oceny przy uwzględnieniu zasad doświadczenia życiowego. Jednakże fakt nieprzekazywania jakichkolwiek kwot tytułem alimentów jest zazwyczaj wystarczającym powodem do uwzględnienia wniosku o udzielenie zabezpieczenia i świadczy o jego zasadności.
Zgodnie z art. 753 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, w sprawach o alimenty podstawą zabezpieczenia jest jedynie uprawdopodobnienie istnienia roszczenia. Uprawdopodobnienie to takie ustalenie stanu faktycznego, które może nastąpić z pominięciem przepisów szczegółowych o postępowaniu dowodowym. Środkami służącymi uprawdopodobnieniu roszczenia alimentacyjnego mogą być w szczególności oświadczenia na piśmie strony postępowania, prywatne ekspertyzy, czy twierdzenia zawarte w pismach procesowych. Sąd rozstrzyga zatem w przedmiocie zabezpieczenia jedynie w oparciu o ustalenia wstępne i fakty uprawdopodobnione, a nie udowodnione.
Jak już wspomniano, orzeczenie Sądu w przedmiocie zabezpieczenia ma charakter tymczasowy, a ponadto podlega zaskarżeniu w drodze zażalenia, które rozpoznaje Sąd II instancji. Sąd podejmuje decyzję o zabezpieczeniu alimentów jedynie na czas toczącego się postępowania. W dalszym toku sprawy strony maja możliwość dowodzenia, że rzeczywiste możliwości zarobkowe zobowiązanego do alimentacji, bądź zakres usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego odbiegają od ustaleń Sądu dokonanych w ramach zabezpieczenia. Istnieje także możliwość wystąpienia z wnioskiem o zmianę bądź o uchylenie postanowienia Sądu o udzieleniu zabezpieczenia.
Zgodnie z art. 743 § 1 k.p.c. Sąd nadaje postanowieniu o udzieleniu zabezpieczenia klauzulę wykonalności z urzędu. Natomiast w myśl art. 753 § 2 k.p.c. Sąd z urzędu doręcza stronom odpis postanowienia o zabezpieczeniu.
Od wniosku o udzielenie zabezpieczenia roszczenia majątkowego (np. alimenty) pobiera się opłatę stałą w kwocie 100 zł, chyba że wniosek taki został zgłoszony w piśmie rozpoczynającym postępowanie, np. w pozwie rozwodowym. Analogiczna opłata pobierana jest od wniosku o zmianę lub uchylenie postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia takiego roszczenia.