Prawo karne

Gra na automatach

Ustawa z dnia 19 listopada 2009 roku o grach hazardowych reguluje warunki, po spełnieniu których można urządzać gry na automatach. Zgodnie z art. 14 ust. 1 wskazanej ustawy urządzanie gier na automatach dozwolone jest wyłącznie w kasynach gry. Działalność w tym zakresie może być prowadzona wyłącznie na podstawie udzielonej koncesji.

Natomiast w myśl art. 107 § 1 Kodeksu karnego skarbowego urządzanie lub prowadzenie gier na automatach wbrew przepisom wskazanej wyżej ustawy, warunkom koncesji lub zezwolenia stanowi przestępstwo skarbowe i jest zagrożone karą grzywny do 720 stawek dziennych albo karą pozbawienia wolności do lat 3, albo obu tym karom łącznie. Z uwagi na to, że przepis ten ma charakter blankietowy nie stanowi on samodzielnej podstawy karania, a o tym, czy przestępstwo skarbowe zostało popełnione decydują przepisy ustawy o grach hazardowych, do których przepis ten odsyła. W związku z powyższym, urządzanie lub prowadzenie gier na automatach stanowić będzie przestępstwo tylko wówczas, gdy zachowanie takie sprzeczne będzie z przepisami ustawy o grach hazardowych.

Istnieją jednak poważne wątpliwości co do konstytucyjności przepisów ustawy hazardowej zakazujących urządzania gier (art. 6 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych), a w konsekwencji tego, czy zachowanie takie jest nielegalne i zabronione pod groźbą kary. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 19 lipca 2012 roku w połączonych sprawach C-213/11, C-214/11, C-217/11 wskazał, że art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych, zgodnie z którym urządzanie gier na automatach dozwolone jest jedynie w kasynach gry, należy uznać za przepis techniczny w rozumieniu art. 1 pkt 11 dyrektywy 98/34, a tym samym projekt ustawy wprowadzającej ten przepis powinien zostać przekazany Komisji Europejskiej do notyfikacji. Również Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu o skierowaniu do Trybunału Konstytucyjnego pytania prawnego dotyczącego konstytucyjności przepisów ustawy hazardowej jednoznacznie wskazał, że przywołany art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych. ma charakter techniczny w rozumieniu dyrektywy (postanowienie NSA z 15 stycznia 2014 roku, II GSK 686/13).

Wskazane wyżej orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej spowodowało, że część sądów karnych orzekających w sprawach gier na automatach uznała, iż może samodzielnie odmówić stosowania przedmiotowego przepisu i w konsekwencji sądy te uniewinniały oskarżonych bądź umarzały wobec nich postępowania karne. Sytuacja taka uległa zmianie po orzeczeniach Sądu Najwyższego tj. postanowieniu z 28 listopada 2013 roku (I KZP 15/13) oraz wyroku z 8 stycznia 2014 roku (IV KK 183/13), w których SN uznał, że naruszenie obowiązku notyfikacji przepisów technicznych stanowi naruszenie trybu ustawodawczego, jednakże sądy karne nie są uprawnione do samodzielnej odmowy stosowania przepisów ustawy o grach hazardowych.

Kierunek postępowania dla sądów karnych orzekających w sprawach automatów do gier wyznaczył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 marca 2014 roku (III KK 447/13), gdzie stwierdził, iż „ewentualne przyjęcie, że przepisy ustawy z 2009 r. o grach hazardowych mają charakter przepisów technicznych nie powoduje, że sądy krajowe mogą odmówić ich zastosowania jako regulacji, do których odsyła art. 107 § 1 k.k.s. tylko z tego względu, że nie został dopełniony obowiązek notyfikacji Komisji Europejskiej. Brak notyfikacji jest naruszeniem konstytucyjnego trybu ustawodawczego, a zatem sądy stosujące prawo obowiązane są zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego ze stosownym pytaniem prawnym w tej mierze, zawieszając jednocześnie postępowanie (art. 22 § 1 k.p.k.), w którym miałoby dojść do zastosowania wadliwie ustanowionego przepisu.” Z związku z powyższym, SN co prawda, podobnie jak we wcześniejszych orzeczeniach stwierdził, że sądy krajowe nie są uprawnione do samodzielnej odmowy stosowania nienotyfikowanego przepisu zakazującego urządzania gier na automatach poza kasynami, jednocześnie wskazał jednak, że sądy powinny w takich przypadkach zawieszać postępowanie karne, w którym miałoby dojść do zastosowania wadliwego przepisu i jednocześnie powinny zwracać się do Trybunału Konstytucyjnego ze stosownym pytaniem prawnym w tej mierze.

Do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem w sprawie niezgodności nienotyfikowanego przepisu ustawy o grach hazardowych z Konstytucją RP (art. 2 i art. 7) z uwagi na naruszenie konstytucyjnego trybu ustawodawczego zwrócił się m.in. Sąd Rejonowy w Przemyślu, Sąd Rejonowy Katowice Wschód w Katowicach, Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim, Sąd Rejonowy w Radomiu, Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim, Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe.

Mając na uwadze wskazany przez Sąd Najwyższy zakaz samodzielnego rozstrzygania przez sądy powszechne odnośnie wpływu braku notyfikacji na przepisy krajowe należy stwierdzić, iż uniemożliwia to merytoryczne rozważenie sytuacji prawnej podejrzanych w tego rodzaju sprawach bez odpowiedniego stanowiska Trybunału Konstytucyjnego. Jednocześnie brak regulacji w w/w kwestii stanowi przeszkodę uniemożliwiającą prowadzenie postępowania i rozstrzygniecie tych spraw bez naruszenia prawa.