Podstawowym elementem kary ograniczenia wolności w modelu obowiązującym do 30 czerwca 2015 roku był obowiązek wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym.
Wyjątkowo, w wypadku osoby zatrudnionej, obowiązek pracy mógł być zastąpiony potrąceniem od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym. Dodatkowym elementem kary ograniczenia wolności były dwa obowiązki, a mianowicie obowiązek skazanego do udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary oraz zakaz zmiany przez skazanego miejsca stałego pobytu bez zgody sądu. Obok kary ograniczenia wolności sąd mógł orzec także obowiązki z art. 72 Kodeksu karnego.
Nowelizacja Kodeksu Karnego, która weszła w życie dnia 1 lipca 2015 roku zmieniła charakter kary ograniczenia wolności. Modyfikacji uległ zwłaszcza podstawowy element tej kary. Treścią kary ograniczenia wolności jest zobowiązanie skazanego do określonego sposobu postępowania, które ogranicza jeden lub kilka wymiarów jego wolności w okresie wskazanym przez Sąd w wyroku. Jednocześnie kary ograniczenia wolności nie należy tym samym łączyć wyłącznie z obowiązkiem wykonywania pracy.
Zgodnie z art. 34 § 1a Kodeksu karnego, kara ograniczenia wolności polega na:
1. obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym,
2. obowiązku pozostawania w miejscu stałego pobytu lub w innym wyznaczonym miejscu, z zastosowaniem systemu dozoru elektronicznego, w wymiarze maksymalnie 12 miesięcy oraz maksymalnie 60 godzin w stosunku tygodniowym i 12 godzin w stosunku dziennym z uwzględnieniem warunków pracy skazanego oraz wymiaru innych nałożonych na skazanego obowiązków,
3. obowiązku, o którym mowa w art. 72 § 1 pkt 4-7a Kodeksu karnego:
a)Â wykonywania pracy zarobkowej, nauki lub przygotowania siÄ™ do zawodu,
b) powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,
c) poddania się terapii uzależnień,
d) poddania się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji,
e) uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych,
f) powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,
g) powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób,
4. potrąceniu od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd, które może być orzeczone wobec osoby zatrudnionej, przy czym w okresie, na jaki zostało one orzeczone, skazany nie może rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy.
Podstawowym elementem kary ograniczenia wolności jest obecnie wykonywanie przez skazanego przynajmniej jednego z obowiązków wskazanych w art. 34 § 1a pkt 1-3 k.k. lub potrącenie wynagrodzenia wskazane w punkcie 4 tegoż artykułu. Natomiast zgodnie, z art. 34 § 1b, wskazane powyżej obowiązki i potrącenie, orzeka się łącznie lub osobno. Nie ma zatem przeszkód, aby kilka wskazanych form wykonywania kary ograniczenia wolności zostało orzeczonych łącznie, a nawet, aby orzeczone łącznie zostały wszystkie obowiązki oraz potrącenie wynagrodzenia.
Obligatoryjnym (obowiązkowym) elementem kary ograniczenia wolności jest ponadto przewidziana w art. 34 § 2 k.k. dolegliwość, polegająca na tym, że w czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany:
1. nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu,
2. ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.
Zakaz zmiany miejsca pobytu przez skazanego nie ma charakteru bezwzględnego, gdyż w określonym przypadku sąd może wyrazić zgodę na zmianę miejsca stałego pobytu przez skazanego. Obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary wyraża się w tym, że sąd, a także sądowy kurator zawodowy mogą w każdym czasie żądać od skazanego wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary ograniczenia wolności i w związku z tym wzywać skazanego do osobistego stawiennictwa.
Ponadto, wymierzając karę ograniczenia wolności, sąd może (nie musi) orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 k.k. na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości maksymalnie 60 tys. zł. Sąd może również orzec obowiązki, o których mowa w art. 72 § 1 pkt 2 i 3, polegające na przeproszeniu pokrzywdzonego, a także wykonaniu przez skazanego ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby. Dolegliwości te wymierzone mogą zostać osobno albo łącznie.
Nowelizacja Kodeksu karnego zwiększa także wymiar kary ograniczenie wolności. Kara ta trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 2 lata, a wymierza się ją w miesiącach i latach. Wyjątek stanowi jedynie obowiązek pozostawania w miejscu stałego pobytu lub w innym wyznaczonym miejscu, z zastosowaniem systemu dozoru elektronicznego, który nie może trwać dłużej niż 12 miesięcy.
Kancelaria adwokacka Piotra Waśko z oddziałami w Pile, Wałczu i Złotowie pomoże ograniczyć skutki prawne